Biopsja jądra

Nowoczesne techniki biopsji jądra i najądrza (TESA, TESE, micro-TESE, PESA, MESA)

Kiedy się ją wykonuje, jak wygląda zabieg i czy zwiększa szanse na ojcostwo? 

Biopsja jądra lub najądrza to procedura diagnostyczna i lecznicza wykonywana u mężczyzn z problemem niepłodności.  

Zabieg polega na pobraniu fragmentu tkanki jądra lub najądrza, a dzięki temu plemników bezpośrednio z jego miąższu. Biopsja pozwala często (choć nie zawsze) ustalić przyczynę niepłodności i pozyskać plemniki do zabiegu zapłodnienia pozaustrojowego (procedura in vitro - IVF), gdy nie ma ich w ejakulacie. 

W klinice MENVITA dostępne są wszystkie możliwe obecnie techniki wykonywania biopsji jądra i najądrza: 

1. biopsja jądra igłowa (aspiracyjna, zamknięta) - TESA,
2. biopsja jądra otwarta - TESE,
3. biopsja jądra mikrochirurgiczna - m-TESE,
4. biopsja najądrza przezskórna - PESA,
5. biopsja najądrza mikrochirurgiczna - MESA

Biopsja jądra jest wskazana:

• u mężczyzn, u których badanie nasienia potwierdziło bardzo niską liczbę plemników w ejakulacie lub ich brak (azoospermia);
• w procedurze zabezpieczenia płodności u pacjentów onkologicznych (oncofertility) - biopsja pozwala na pobranie plemników i ich wykorzystanie do procedury in vitro (IVF) po zabiegu lub zamrożenie materiału i wykonanie tych procedur w późniejszym czasie.

Rodzaje biopsji jądra i najądrza - techniki zabiegowe

Współczesna andrologia dysponuje kilkoma technikami wykonywania biopsji - różnią się one stopniem inwazyjności oraz skuteczności w pozyskiwaniu plemników:

(1) Aspiracyjna przezskórna biopsja jądra (igłowa, zamknięta) - TESA

Jest to technika najmniej inwazyjna i polega na tym, że w trakcie zabiegu - za pomocą bardzo cienkiej igły – nakłuwa się jądro i pobiera się fragment jego miąższu.  

Jest to procedura bardzo krótka (zabieg trwa ok. 15-20 minut), wykonuje się ją w znieczuleniu miejscowym, a pacjent opuszcza klinikę po 30-45 minutach od wyjścia z sali zabiegowej. 

(4) Mikrochirurgiczna biopsja najądrza - MESA 

Jest to aktualnie najbardziej zaawansowana technika biopsji najądrza, wykonywana przy użyciu mikroskopu operacyjnego. Umożliwia bardzo precyzyjne zlokalizowanie poszerzonych kanalików najądrza z najbardziej dojrzałymi plemnikami. 

MESA wymaga nacięcia skóry moszny i otwarcia najądrza pod mikroskopem operacyjnym, gdzie chirurg precyzyjnie lokalizuje kanalik z płynem nasiennym i aspiruje zawartość. Zazwyczaj wykonywana w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym. Umożliwia uzyskanie większej liczby i lepszej jakości plemników. Pobrany materiał można zamrozić do przyszłego wykorzystania (kriokonserwacja) lub wykorzystać bezpośrednio do procedury in vitro / IVF. 

W porównaniu do PESA jest ona techniką bardziej inwazyjną, wymaga sali operacyjnej i doświadczonego chirurga oraz czas rekonwalescencji po zabiegu jest dłuższy. Ze względu na skuteczność pozyskania plemników jest to opcja z wyboru w przypadku azoospermii obstrukcyjnej. 

Ścieżka postępowania z materiałem genetycznym pobranym podczas biopsji

Ścieżka postępowania z materiałem genetycznym po zabiegu biopsji powinna zawsze (choć nie zawsze tak jest) przebiegać dwutorowo: 

1. w celu diagnostycznym - gdy chcemy ocenić tkankę pod kątem oceny, czy w jądrze produkowane są plemniki (ocena w 10-punktowej skali Johnsen), ocenić budowę histopatologiczną jądra/najądrza oraz wykluczyć zmiany o charakterze nowotworowym; 
2. w celu rozrodczym - aby pobrać plemniki do zapłodnienia pozaustrojowego wykonywanego natychmiast lub odroczonego (zamrożenia plemników czyli bankowania nasienia). 

W trakcie badania histopatologicznego specjalista ocenia: 

• obecność komórek plemnikotwórczych, 
• dojrzałość kanalików nasiennych,
• obecność zmian nowotworowych,
• istnienie ewentualnych procesów zapalnych lub zanikowych w tkankach jądra / najądrza. 

W trakcie badania w kierunku pozyskania plemników materiał trafia bezpośrednio do laboratorium embriologicznego w celu niezwłocznego wyodrębnienia żywych, ruchliwych plemników. 

Jeśli plemniki są obecne, można: 

• użyć ich od razu do zapłodnienia komórki jajowej metodą in vitro (IVF); lub
• dokonać kriokonserwacji nasienia, czyli oddać je do zamrożenia w banku nasienia na potrzeby procedury zapłodnienia pozaustrojowego w późniejszym czasie. 

Dlatego tak istotne jest by upewnić się jako pacjent przed biopsją, że pobrany materiał z biopsji trafi do patomorfologa i embriologa. Niestety czasami wykonywania jest biopsji, z której pobrany materiał trafia tylko do patomorfologa lub tylko do embriologa. Przez to tracona jest szansa, aby w jednym zabiegu uzyskać odpowiedź o przyczyny niepłodności i wykluczenie nowotworu (badanie histopatologiczne) lub zabezpieczyć plemniki na przyszłość (badanie embriologiczne). 

Oncofertility, czyli zabezpieczenie płodności pacjenta onkologicznego

Oncofertility to współczesna dziedzina medycyny, która łączy onkologię i medycynę rozrodu. Jej celem jest ochrona i zachowanie płodności u pacjentów ze zdiagnozowanym nowotworem – zarówno dzieci, młodzieży, jak i dorosłych – u których planowane jest leczenie onkologiczne (chemioterapia, radioterapia, chirurgiczne usuwanie części lub całości narządów układu rozrodczego), które może negatywnie wpłynąć na ich płodność. 

Każda osoba, która staje w obliczu diagnozy choroby nowotworowej ma prawo widzieć, że nie oznacza to utraty płodności.  

Tak – wielu pacjentom, którzy przeszli leczenie onkologiczne (nawet bardzo agresywne) udaje się zostać rodzicami.

Wykrywalność, a przede wszystkim skuteczność leczenia wielu nowotworów rośnie, stąd zapotrzebowanie na procedury medyczne zabezpieczające płodność pacjentów onkologicznych.  

W przypadku mężczyzn, procedury zabezpieczające płodność mogą obejmować: 

• mrożenie (bankowanie) nasienia – jest to szybka i skuteczna metoda, możliwa nawet przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego; 
• biopsja jądra/najądrza i mrożenie (bankowanie) nasienia – gdy nie udaje się uzyskać nasienia drogą ejakulacji, biopsja jest wówczas zabiegiem pozwalającym na najskuteczniejszy sposób pozyskania plemników i ich zamrożenia; 
• mrożenie tkanki jądrowej – jest to metoda zabezpieczenia płodności stosowana u chłopców przed dojrzewaniem, gdy nie produkują jeszcze dojrzałych plemników; w takim przypadku materiał może zostać rozmrożony i analizowany pod kątem oceny płodności dopiero w przyszłości. 

Najważniejsze jest to, aby zabezpieczenie płodności nastąpiło jeszcze przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego, a po jego zakończeniu - odpowiednia ocena płodności.